In de zeventiende eeuw, honderden jaren na het project van Tiberius, ontstaat de eerste kasbouw met glas. Die vindt zijn oorsprong in Nederland, in de omgeving van Amsterdam, en er wordt dan ook geen gebruik gemaakt van vulkanisch glas. Het teelrecept in die tijd is als volgt: ‘Een broeivuur opzetten, deze afdekken met grond, de meloenen erop zaaien en het geheel met een glazen raam afdekken.’ Aangejaagd door een economische crisis, worden rond 1880 de eerste kassen gebouwd in het Westland: het van oudsher bekendste en nog steeds het grootste Nederlandse ecosysteem van glastuinbouw. Het Westland heeft een gunstige ligging: het ligt dicht bij de kust waardoor men profiteert van het relatief overvloedige zonlicht en de matigende
invloed van het zeewater op het klimaat. Door de ligging bij de Rotterdamse haven
bevindt het Westland zich bovendien dicht bij een goede afzetmarkt en zijn er uitgebreide logistieke mogelijkheden. Ook de geestgronden in het Westland spelen een
belangrijke rol. Het zand van de strandwallen achter de duinen wordt afgegraven om de natte veen- en kleigronden mee op te hogen, waardoor een voor glastuinbouw goede ondergrond ontstaat. De eerste kassen zijn hele simpele glazen constructies die aan één kant tegen een muur steunen. Hierin worden druiven gekweekt. In 1878 komt het gebruik van plat glas opzetten, vooral afkomstig van afgedankte ramen van herenhuizen. In kweekbakken worden alle soorten groente geteeld: van bloemkool tot komkommers.

Rond 1900 ontstaan echter de eerste druivenkassen die helemaal van glas zijn en worden de kassen voor het eerst verwarmd. Tuinders ontdekken dat ze door de teelt in
verwarmde kassen meer opbrengst hebben van hun planten. Planten groeien namelijk
sneller als ze meer licht krijgen en een constant warme omgeving hebben. Hierdoor kan men ook andere producten kweken die tot die tijd alleen in warme landen konden
groeien. In 1928 wordt de eerste ‘Venlo-kas’ gebouwd, nog steeds een van de belangrijkste kastypen in de internationale kassenbouw.

Lange tijd werden de kassen verwarmd met kolenketels die dag en nacht worden bijgevuld. Na de Tweede Wereldoorlog komt het gebruik van olie voor de verwarming van kassen opzetten, een enorme efficiencyverbetering, omdat de olie met leidingen naar de ketels kan worden gebracht en het arbeidsintensieve handmatige bijvullen van de kolenketels vervalt.

Rond 1960 worden de zogenoemde ‘ploffers’ ontwikkeld en toegepast die werden
gestookt op petroleum. De naam van de ploffer komt van het ‘ploffen’ van de petroleum; bij dit ploffen komt er een hoop warmte vrij. Een belangrijk bijkomend voordeel van de ploffers is dat ze verplaatsbaar zijn. Vanaf 1970 werden de tuinders door de overheid en de Gasunie gestimuleerd om over te stappen op aardgas. Het kooldioxide dat bij de verbranding van aardgas vrijkomt, kan in gezuiverde vorm aan de gewassen toegediend worden (die hebben dit nodig om goed te kunnen groeien). De Nederlandse glastuinbouw verbruikt aan het begin van de eenentwintigste eeuw rond de 4 miljard kubieke meter aardgas per jaar: 10% van het nationale gasgebruik en
dus niet erg duurzaam. In 2003 neemt het tomatenbedrijf Themato de eerste ‘gesloten
kas’ in Nederland in gebruik met een oppervlakte van 14.000 m2. In de zomer wordt de warmte die over is, opgeslagen in een waterbel in de bodem en die wordt in de winter gebruikt om de kas te verwarmen. Tegenwoordig zijn veel kassen geen grote energieslurpers meer. Tuinders gebruiken warmtekrachtkoppelingsinstallaties (WKK’s) om de kassen te verwarmen én elektriciteit op te wekken. Vanuit de glastuinbouw is zelfs de gewaagde doelstelling geponeerd van volledig circulaire productie. Dat zou betekenen dat kassen zonne-energie opwekken en die gaan verkopen. En dat in dusdanige hoeveelheden dat het zelffinancierend kan én dat de stroom die overblijft, volstaat om de kas op temperatuur te houden. Bovendien is de ambitie om de omstandigheden in de kas tot in het kleinste detail te controleren, zodat ook het gebruik van pesticiden kan worden uitgebannen.

De sector kan door deze technologische ontwikkelingen een sleutelrol spelen in de uitdaging de voedselvoorziening voor de wereldbevolking te verbeteren qua productie,
watergebruik en leverbetrouwbaarheid. Momenteel ontwikkelt de Nederlandse glastuinbouw zich steeds meer van een leverancier van groente en fruit naar een exporteur van expertise en ervaring naar andere landen die ook een glastuinbouwsector willen opzetten.

De Nederlandse glastuinbouw wordt gekenmerkt door leverbetrouwbaarheid en efficiëntie. De sector wil in essentie de belofte waarmaken om met glastuinbouw altijd en overal alle groente en fruit beschikbaar en betaalbaar te maken. Daar is nu het gewaagd doel aan toegevoegd om dat volledig circulair te realiseren op basis van zelfopgewekte energie en zonder pesticiden. Dat vraagt verdere ontwikkeling van de waarden kwaliteitsgerichtheid en duurzaamheid.

Een belangrijke kernkwaliteit om circulariteit te realiseren, is innovatie. Traditioneel
gaat een derde van de kosten in glastuinbouw naar energie en verlichting. Om te kunnen concurreren op kosten richtte men zich daarom met name op het zuinig
omspringen met middelen en het tegengaan van verspilling. Het is interessant te constateren dat hierdoor in het afgelopen decennium tegelijkertijd de duurzaamheid is vergroot. Naast deze procesinnovatie is er ook productinnovatie. Zo zijn er grote stappen gezet als het gaat om het geschikt maken van rassen voor de glastuinbouw. Men is er echter nog veel minder in geslaagd ook gezondere en smaakvollere groenten en fruit in kassen te produceren, en daarvoor extra betaald te worden door klanten. Doorgaans is in plaats daarvan ingezet op sneller meer kilo’s laten groeien en extra water laten opnemen om te komen tot lagere kosten.