Begin 1900 treedt een van de eerste pijlers van het stelsel van sociale zekerheid in werking: de Ongevallenwet. Hiermee wordt het voor werkgevers verplicht de financiële gevolgen van een bedrijfsongeval voor hun werknemers op te vangen. De uitvoering en administratie hiervan moeten centraal worden geregeld. Dat kan bij de overheid, maar veel werkgevers willen dit liever zelf regelen voor hun medewerkers, zonder bemoeienis van buitenaf. Vanuit deze gedachte wordt Centraal Beheer opgericht in 1909. Dat gebeurt dus voor en door werkgevers, waarbij ‘zelf samen doen’ het basisprincipe en motto is. Wat veel mensen nu niet meer weten over Centraal Beheer is dat die oprichting plaatsvindt in Amsterdam. Op het Singel in de grachtengordel om precies te zijn. In eerste instantie gaat het daarbij niet om verzekeren. Er wordt niet vooraf een premie betaald waarmee het risico is verzekerd. Het gaat echt om het administreren van de kosten die door het jaar heen gemaakt zijn. Die worden dan achteraf bij elkaar opgeteld, gedeeld over alle bedrijven en doorbelast. ‘Centraal beheren’ dus, als werkwoord. Het delen van de risico’s gebeurt tussen de ondernemingen in een bedrijfstak. Dit concept heeft aantrekkingskracht. Er willen steeds meer bedrijfstakken meedoen. Ook bij nieuwe risico’s die bij de werkgevers worden gelegd, kan men mooi gebruik maken van dat centraal beheren in een gezamenlijke organisatie. Daar wordt vervolgens ook het risico ondergebracht en vooraf verzekeringspremie betaald, want dat blijkt toch wel makkelijker dan achteraf nog onvoorspelbare rekeningen te kunnen krijgen. Het werkwoord ‘centraal beheren’ is daarmee dus een zelfstandig naamwoord geworden, en een organisatie (411).

In het bijhouden en uitvoeren van al die verzekeringen voor werkgevers en werknemers is Centraal Beheer uiteindelijk zo goed dat dit begin jaren vijftig zelfs leidt tot de eigen ondergang. In de Tweede Wereldoorlog worden in Londen plannen gesmeed voor een nieuw sociaal stelsel en er wordt uiteindelijk besloten dat veruit de meeste taken die Centraal Beheer uitvoert op moeten gaan in het GAK. Bij de overheid dus. De voorvechter van het zelf samen doen – Centraal Beheer – staat daarmee dus paradoxaal genoeg aan de wieg van de uitvoering van het Nederlandse sociale zekerheidsstelsel door de overheid. Tegelijkertijd is de tragiek van deze vernieuwing dat het hart van Centraal Beheer uit de organisatie wordt gesneden. Het grootste deel van de mensen volgt het werk en gaat naar het GAK. Er blijft uiteindelijk dus in 1959 niet meer dan een lege huls achter met minder dan driehonderd personeelsleden die gedwongen zijn een nieuwe start te maken. En dan? Dan onderneem je verder met dezelfde kracht waarmee je begon. Want het kan toch niet waar zijn dat een ander, en zeker niet de overheid, zich bemoeit met zaken die het bedrijfsleven zelf kan regelen? Centraal Beheer verbreedt zich en gaat naast de risico’s van bedrijven ook de verzekeringen regelen voor individuele werknemers en de particuliere markt als geheel. Dit uiteraard op geheel eigen, ondernemende wijze. Deze voormalige uitvoeringsorganisatie gaat op een wel heel bijzondere manier concurreren met het driedelig grijs in het feodale verzekeringsstelsel van die tijd. Het ontwikkelt en innoveert als een groepsgewijze ontdekkingsreis en wordt een spraakmakende exponent van de jaren zestig, zeventig en tachtig. Maar hoe?

Nadat het grootste deel van de taken van Centraal Beheer is overgenomen, komt op initiatief van de gezamenlijke werkgevers in 1960 een vereniging voor de Centrale Elektronische Administratie tot stand en Centraal Beheer wordt gevraagd dit te gaan doen. Hierbij neemt Centraal Beheer in de jaren zestig het voortouw in automatisering en procesoptimalisatie. Nadat het grootste deel van de kerntaken is overgedragen aan het GAK besluit het bedrijf zijn stoffige imago voorgoed achter zich te laten en verhuist het in 1972 naar Apeldoorn.

De periode tussen 1960 en 1990 is een zeer boeiende en revolutionaire tijd voor Centraal Beheer. De nieuwe bedrijfsstrategie komt onder andere tot uiting in een geheel nieuw en zeker voor die tijd revolutionair gebouw. Medewerkers werken voortaan in kantoortuinen in plaats van in een ‘eigen’ kantoor. Ook de campagne ‘Even Apeldoorn bellen’ blijkt een uniek strategisch puzzelstuk in de ontwikkeling van Centraal Beheer. Al met al heeft dit geleid tot de eerste grote en succesvolle direct writer voor particulieren in de wereld en een bijzondere collectieve verzekeraar voor de zakelijke markt van werkgevers en werknemers. Wat maakt het businessmodel van Centraal Beheer nu precies briljant? Centraal Beheer heeft een aantal paradigma’s in verzekeringsland doorbroken en de basis gelegd voor een organisatie die nu nog steeds zeer succesvol is en opvalt door een sterk verzekeringsmerk en een klantgerichte aanpak. Om de kern daarvan te kunnen begrijpen, kijken we in deze case specifiek terug naar het tijdvak 1960-1990 waarin hiervoor de basis is gelegd en bespreken we tot slot hoe dit fundament nog doorwerkt in het huidige bedrijf.